Cây Chiêu Liêu hay còn gọi là cây Kha Tử, cây Chiêu Liêu xanh, cây Tiếu, cây Xàng hay Cà lích, Bana, tên khoa học là Terminalia bellirica, thuộc chi Chiêu Liêu, hay chi Bàng (Terminalia).Chiêu liêu (kha tử) là một loại cây thây gỗ trung bình- có họ gần với cây bàng đài loan. Cây có tán rộng có thể trồng trong khuôn viên ngoại thất hay trong các khu đô thị, vỉa hè đường phố. Tán cây phân nhiều tầng giống cây bàng hay cây hoa sữa. Cây thường mọc hoang và được trồng nhiều ở các tỉnh miền Nam nước ta.
Cây chiêu liêu to, cao 15-20m. Cành non có lông. Vỏ thân màu xám nhạt, có vách nứt dọc. Lá mọc so le, đầu nhọn, 15-20cm, có lông mềm, sau nhẵn. Ở đầu cuống lá có 2 tua nhỏ. Hoa nhỏ, màu trắng vàng vàng, thơm, xếp thành chùy ở nách lá hay ở ngọn, phủ lông màu đồng. Quả hình trứng thuôn dài 3-4cm, rộng 22-25mm, tù hai đầu, không có cánh, ốc 5 cạnh dọc, màu nâu vàng nhạt, có thịt đen. Hạch chứa một hạt dày 4mm, có lá mầm cuộn.
Đây là một loại cây thây gỗ trung bình. Cây có tán rộng có thể trồng trong khuôn viên ngoại thất hay trong các khu đô thị, vỉa hè đường phố. Tán cây phân nhiều tầng giống cây bàng hay cây hoa sữa. Cây thường mọc hoang và được trồng nhiều ở các tỉnh miền Nam nước ta. Cây chiêu liêu có là mọc đối, cuống ngắn. Lá dài khoảng 10 – 20 cm và rộng khoảng 5 – 10cm tùy vào độ phì nhiêu của đất và lượng ánh sáng mà cây hấp thụ được.
Theo kinh nghiệm ở Ấn Độ, tháng 8-9 khi quả bắt đầu rụng phải đi thu nhặt ngay, nếu không các loài thú sẽ ăn hết. Quả chiêu liêu mang về phải phơi đến khô hoàn toàn. Sau đó tách lớp vỏ quả khô đi chỉ để lại hạt. Do vỏ hạt chiêu liêu quá cứng nên có thể xử lý bằng cơ học hoặc hoá học để làm mỏng lớp vỏ hạt, tạo điều kiện cho hạt nảy mầm nhanh, nhưng chú ý không được làm ảnh hưởng đến phôi ở trong. Ngâm hạt chiêu liêu trong nước lạnh trong 36 giờ. Không nên gieo thẳng vào hố trồng, vì tỷ lệ sống sẽ thấp mà cần phải gieo trong vườn ươm vào trước mùa mưa, phủ lớp đất mỏng lên trên và tưới nước. Thường tỷ lệ nảy mầm chỉ đạt 20%. Cũng có thể trồng chiêu liêu bằng cành, nhưng kết quả không tốt bằng phương pháp dùng hạt. Khi trồng trong rừng phải mở tán, đảm bảo cho cây non có đủ ánh sáng để phát triển. Nơi thưa quá phải trồng dặm.
Cách trồng cây chiêu liêu khá đơn giản.Ta tiến hành trồng chiêu liêu vào đầu hay cuối mùa mưa. Việc che bóng cho cây mạ trong vườn ươm và cây non mới trồng là cần thiết. Sau khi trồng, nếu không đủ độ ẩm phải tưới cho cây chiêu liêu non mới trồng. Một năm phải chăm sóc ít nhất 2 lần vào đầu và cuối mùa mưa. Chú ý phát cây leo, bụi rậm để cây không bị che lấp ánh sáng. Thường phải chăm sóc chiêu liêu trong 3 năm đầu.
Cây chiêu liêu là loài cây bản địa đa tác dụng. Nên khuyến khích gieo trồng và nghiên cứu toàn diện về loài cây này. Việc phát triển loài chiêu liêu sẽ mang lại công ăn việc, làm và tăng thu nhập, góp phần xoá đói giảm nghèo cho nhiều cộng đồng dân tộc vùng Tây Nguyên và Duyên hải Trung Bộ.
Xem thêm:
https://ecuocsong.com/may-phun-thuoc-phong-dich/
https://ecuocsong.com/nhung-dac-diem-ma-can-ho-cao-cap-can-phai-co/
